Badania okresowe – morfologia, ob itd.
Tym razem zajmę się zupełnie innym tematem dotyczącym zdrowia a mianowicie jakie badania okresowe powinniśmy wykonać przynajmniej raz na pół roku profilaktycznie. Jak wiemy zdrowie w naszym życiu odgrywa najważniejszą rolę, dlatego warto o nie zadbać, gdyż w ten sposób możemy w porę zacząć leczenie albo nawet uratować sobie życie. Oczywiście nie musicie zapoznawać się z poniższymi informacjami dotyczącymi poszczególnych składników krwi, jest to jedynie poszerzenie Waszej wiedzy.
Ważne jest aby przynajmniej raz na pół roku wykonać szczegółową morfologia w tym przede wszystkim hemoglobinę. Poza morfologią istotne jest również badanie żelaza, moczu, OB, ewentualnie kału. W przypadku pań konieczne jest wykonanie cytologii przynajmniej raz na pół roku, badanie piersi oraz USG dopochwowe. Informacje na temat morfologii, OB, które obejmują badania profilaktyczne, objawów spowodowanych niedoborem żelaza znajdziecie w artykule poniżej. Warto poczytać, gdyż wielu z nas ma złe samopoczucie, jesteśmy wciąż zmęczeni a może po prostu mamy niedobór żelaza?
Morfologia – badania okresowe
Badanie morfologii krwi jest pomocne w zdiagnozowaniu wielu chorób. Wszystkie składniki, które wchodzą w skład morfologii znajdziecie poniżej wraz z krótkim opisem. W nawiasach znajdują się przedziały norm w jakich powinny się zawierać. K – przedział norm dla kobiet, M – przedział norm dla mężczyzn.
-Hemoglobina (HGB), (K: 12-16 g/dl, M: 14-18 g/dl)
Jest to białko zawarte w erytrocytach (czerwonych krwinkach), funkcją hemoglobiny jest transportowanie tlenu oraz dwutlenku węgla pomiędzy komórkami naszego organizmu . Jeśli wartość przewyższa normę, to może tak być z powodu odwodnienia (biegunka, wymioty, poty). Może to również być nadkrwistość pierwotna lub wtórna, albo też powodem może być niedotlenienie np. gdy przebywamy w wysokich partiach gór. Natomiast jeśli wartość obniża normę to może tak się dziać na skutek niedokrwistości lub przewodnienia.
– Hematokryt (HCT), (K: 37-47%, M: 42-52%)
Jest to stosunek objętości erytrocytów do osocza. Jego wartość zależy od liczby i objętości erytrocytów, objętości krwi krążącej, wieku oraz płci. Gdy wartość przewyższa normę może to oznaczać niedotlenienie tkanek, wady serca, przewlekłe choroby płuc, czerwienicę prawdziwą, nowotwory lub torbiel na nerkach. Może być również skutkiem leczenia sterydami lub pobytem w górach. Obniżenie normy oznacza niedokrwistość i przewodnienie ustroju.
– MCV (K: 81-99 fl, M: 80-94 fl)
MCV jest wskaźnikiem średniej objętości pojedynczej krwinki. Wartość powyżej normy może oznaczać niedobór witaminy B12 bądź kwasu foliowego. Podwyższona norma MCV może nam towarzyszyć gdy mamy zapalenie bądź niewydolność wątroby, niedoczynność tarczycy czy też w przypadku alkoholizmu. Tendencja wzrostowa może również wystąpić po chemioterapii , hemolizie czy krwotoku. Obniżona norma wynika z niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza, niedokrwistości syderoblastycznej lub talasemii.
– MCH (K: 27-31 pg, M: 27-34 pg)
Jest to średnia masa hemoglobiny w erytrocycie. Gdy wartość przewyższa normę oznacza to, że możemy mieć sferocytozę (jest to niedokrwistość, czyli anemia. W czasie choroby erytrocyty przyjmują kulisty kształt, co powoduje ich niszczenie). Obniżenie normy określa się w przewodnieniu hipotonicznym a także niedokrwistościach niedobarwliwych.
– Erytrocyty (RBC) (K: 4,2-5,4 mln/ul, M: 4,7-6,2 mln/ul)
Są to tak zwane czerwone krwinki, główny składnik krwi. Transportują tlen do tkanek oraz dwutlenek węgla z tkanek do płuc. Ich liczba zależy od płci oraz wieku. Gdy wartość przewyższa normę może to oznaczać czerwienicę prawdziwą, powodem mogą być również przewlekłe choroby płuc, torbielowatość nerek , wady serca, nowotwory oraz zespół Cushinga. Może również być powodem leczenia sterydami , wstrząsu, odwodnienia. Gdy wartość występuje poniżej normy może to być spowodowane niedokrwistością, przewodnieniem, a także z powodu nagłej utraty dużej ilości krwi.
– MCHC (33-37 g/dl)
Jest to średnie stężenie hemoglobiny w krwince, podwyższona wartość może oznaczać sferocytozę, co wyjaśniłam powyżej przy MCH, jak również o hipertonicznym odwodnieniu. Obniżona wartość może oznaczać zaburzenia wodno-elektrolitowe. Może być również spowodowane niedoborem żelaza.
– Anizocytoza (RDW) (11,5-14,5%)
Jest to współczynnik zmienności rozkładu objętości erytrocytów. Wynik powyżej normy może być z powodu niedokrwistości czy niedoboru żelaza. Wzrost wartości może pojawić się po przetoczeniu krwi oraz w wyniku przerzutów spowodowanych nowotworem. Spadek wartości zaś zwykle oznacza różne rodzaje niedokrwistości.
– Leukocyty (WBC) (4-10 tys/µl)
To komórki, które powstają w szpiku kostnym oraz tkance limfatycznej. Główną ich funkcją jest ochrona organizmu przed mikroorganizmami. Wzrost wartości pojawia się podczas ciąży, stresu, porodu, po posiłku oraz wysiłku fizycznym. Natomiast wzrost patologiczny występuje podczas przewlekłych stanów zapalnych, zakażeniach, nowotworach. Może również wystąpić z powodu uszkodzeń tkanek (oparzenia, stany pooperacyjne, urazy), zawału, ostrej martwicy wątroby oraz zaburzeń metabolicznych. Spadek wartości może pojawić się z powodu aplazji oraz hipoplazji szpiku wrodzonej a także nabytej, ciężkiego zakażenia bakteryjnego, zakażenia wirusowego, kolagenozy czy zespołu rozrostowego.
– Limfocyty (LYMPH) (2,5-4,5 tys./µl)
To komórki układu immunologicznego , które należą do leukocytów. Mają zdolność do swoistego rozpoznawania antygenów, zwalczają również białka pochodzenia pozaustrojowego. Wartość powyżej normy pojawia się w przewlekłej białaczce, również z powodu krztuśca, chłoniaków, odry, świnki, gruźlicy, kiły, różyczki oraz chorób układu odpornościowego. Wartość poniżej normy najczęściej pojawia się w przewlekłym leczeniu preparatami glikokortykosterydów (Encorton, Encortolon). Mogą również występować z powodu ciężkiego, przewlekłego stresu oraz białaczką czy ziarnicą złośliwą.
– Midy (MID) (0,1 – 1,5 )
Skrót ten oznacza średnie i duże krwinki białe, w skład których wchodzą eozynofile, bazofile, monocyty, blasty itd. Podwyższona wartość tego parametru może świadczyć o wielu różnych nieprawidłowościach (trudno uogólniać), ale przede wszystkim niezbędne jest wykonanie ręcznego rozmazu krwi, co pozwoli na bezpośrednią ocenę poszczególnych frakcji.
– Granulocyty (GRA) (1,2 – 8,0)
Jest to rodzaj leukocytów, które w cytoplazmie zawierają liczne ziarnistości oraz mają podzielone na segmenty jądro komórkowe. Wysoki poziom granulocytów świadczy zwykle o infekcji bakteryjnej, zwłaszcza jeśli towarzyszy mu podwyższona liczba białych krwinek pałeczkowatych (powyżej 5%).
– Płytki krwi (PLT) (100 – 400)
Inaczej trombocyty, wartość powyżej normy mogą pojawić się z powodów fizjologicznych, np. po nadmiernym wysiłku, ciąży, porodzie, mogą też oznaczać poważne choroby. Wartość poniżej normy może być spowodowana ich upośledzoną produkcją w szpiku z powodu przerzutów raka do szpiku lub ostrych białaczek. Może być także skutkiem radio- i chemioterapii, wystąpić może w przebiegu chorób zakaźnych, chorobach śledziony a także na skutek niedoborów witaminy B12 i kwasu foliowego. Zbyt mała liczba trombocytów prowadzi do krwawień.
OB (odczyn Biernackiego) – badania okresowe
OB to szybkość z jaką erytrocyty opadają w osoczu krwi w ciągu 1-2 godz.
U kobiet poniżej 50 roku życia nie powinno przewyższać 12 mm/godz., u starszych kobiet może wynosić 20-33 mm/godz. , mężczyźni 3-8 mm, po 50 roku życia do 20 mm. Zatem o czym świadczy jego podwyższenie?
Podwyższone OB oznacza zwykle toczący się w organizmie stan zapalny. Fizjologiczne podwyższone występuje przed miesiączką oraz podczas jej trwania, od 10 – 11 tyg. ciąży, utrzymuje się do 6 tyg. po porodzie. Skąd to się bierze? Kobiety podczas miesiączki i ciąży mają niewielką anemię (niedokrwistość). We krwi jest wtedy mniej hemoglobiny. Sam podwyższony opad nie musi świadczyć o chorobie czy infekcji. Powodem podwyższonego opadu może być nawet infekcja gardła, stan zapalny wywołany przez próchnicę zębów czy paradontozę. Podwyższone OB może oznaczać zazwyczaj stan zapalny (infekcyjny lub nieinfekcyjny). Ponadto może również świadczyć o chorobach rozrostowych krwi np. białaczce, nowotworach, niedoczynności lub nadczynności tarczycy, podwyższonym poziomie cholesterolu, zawale serca, urazach (złamaniach kości, ranach), chorobach autoimmunologicznych.
Obniżone OB nie zdarza się często ale są choroby które objawiają się obniżonym OB. Te choroby to takie jak: czerwienica (nadkrwistość) , przewlekła niewydolność krążenia, choroby alergiczne, żółtaczka, hipofibrynogemia ( obniżenie poziomu fibrynogenu – białka osocza uczestniczącego w procesie krzepnięcia).
Wyniki badania prawidłowo, może zinterpretować tylko lekarz po porównaniu poziomu OB z innymi parametrami krwi.
Podsumowując mój artykuł, macie opisaną powyżej całą interpretację morfologii oraz OB. Badania, które ponadto warto wykonać napisałam na wstępie, natomiast jakie objawy niedoboru żelaza występują w organizmie oraz jak leczyć niedobór żelaza dowiecie się już wkrótce w następnym artykule. Pamiętajcie jednak, że żelazo również jest bardzo istotne i nawet wykonanie go za własne pieniądze wynosi około 8zł.
Pamiętajcie również, że lekarz rodzinny ma obowiązek przynajmniej raz na pół roku wysłać Was ze skierowaniem na podstawowe badania okresowe, jednak jeśli już w skrajnych przypadkach nie macie takiej możliwości – takie badania najbardziej podstawowe jak morfologia, żelazo oraz mocz nie są drogie. Zadbajmy o nasze zdrowie !
Redaktorka Pakernia24: Natalia Marczak