Skóra sucha, podrażniona, szorstka, uporczywy świąd, czasami pojawiają się także bolesne ranki, nadżerki. Skóra atopowa, bo o niej mowa, to poważny problem zarówno pod względem diagnostyki i leczenia, jak również dla pacjentów – w kontekście estetyki, codziennego funkcjonowania, normalnych czynności, takich jak praca, dieta, różnego rodzaju aktywności życiowe, w tym również zdrowy ruch.
AZS – przyczyny, które trudno wyeliminować
Wyjaśnijmy najpierw czym jest atopowe zapalenie skóry odpowiedzialne za wymienione na wstępie przypadłości. AZS to choroba o charakterze przewlekłym, która dotyka ok. 20% populacji – głównie w krajach rozwiniętych. Jest to schorzenie o podłożu genetycznym – według badań wystarczy, aby jeden z rodziców cierpiał na AZS, astmę lub katar sienny, a ryzyko zachorowania u dziecka oscyluje między 20 a 40%.W przypadku obojga rodziców – ryzyko wzrasta aż do 60-80%. Poza uwarunkowaniami genetycznymi przyczyn poszukuje się również wśród czynników:
* środowiskowych (np. zanieczyszczenie środowiska, klimatyzowane pomieszczenia, dym papierosowy),
* psychogennych (stres),
* klimatycznych (wysokie temperatury),
* alergicznych (alergeny pokarmowe, substancje drażniące, alergeny wziewne – bakterie grzyby, pyłki, sierść, roztocza).
Wyraźnie widać różnorodność przyczyn, a ich wyeliminowanie z życia jest praktycznie niemożliwe.
Specyfika skóry atopowej i objawy choroby
Przyjrzyjmy się teraz objawom i genezie ich powstawania. Jest to bardzo istotna kwestia, ponieważ odczuwalne symptomy atopowego zapalenia skóry u dorosłych i u dzieci to największe wyzwanie, zarówno dla lekarzy, jak i dla pacjentów. U źródeł problemu leży budowa skóry atopowej, która jest pozbawiona ochronnego płaszcza hydrolipidowego. Ponadto komórki naskórka nie są prawidłowo scalone przez spoiwo międzykomórkowe, co powoduje, że skóra atopowa jest otwarta na alergeny, drażniące substancje, drobnoustroje, czyli wszystko co może zaszkodzić, podrażnić. Taka skóra jest bezbronna, traci wodę i staje się sucha, szorstka. Dalszą konsekwencją jest powstawanie wyprysków, podrażnień, nadżerek, a przede wszystkim pojawia się dokuczliwy świąd, który dla pacjentów jest chyba największym problemem związanym z AZS. Zarówno ze względu na uciążliwość, jak i fakt, że dochodzi do rozdrapywania i tak już podrażnionej swędzącej skóry.
Nic więc dziwnego, że tak uporczywe, bolesne objawy stanowią poważne wyzwanie dla medycyny i dla chorych. Jak wiadomo choroby nie da się całkowicie wyleczyć, dlatego najistotniejsze jest łagodzenie objawów, takich jak chociażby podrażniona, swędząca skóra atopowa. Terapia jest uzależniona od stanu skóry i przebiegu choroby. Czasem niezbędne są maści i kremy ze sterydami, inhibitorami kalceneuryny. Stosuje się także leki antyhistaminowe. Kluczowe znaczenie ma jednak pielęgnacja skóry i dostosowanie nawyków życiowych do specyfiki tej choroby.
Aktywność fizyczna i AZS
Jedną z istotnych kwestii jeśli chodzi o tryb życia jest na pewno aktywność fizyczna. Wszyscy wiemy, że ruch, sport i różne formy aktywności są bardzo istotne. Często stanowią też prawdziwą pasję życiową. Teoretycznie atopowe zapalenie skóry u dorosłych nie jest chorobą, która ogranicza fizyczne możliwości, ale wysiłek może niestety zaostrzać objawy. Chodzi oczywiście o przegrzewanie skóry oraz pocenie, jako czynniki podrażniające nadwrażliwą i pozbawioną barier ochronnych skórę atopową. Na pewno bezpieczną formą aktywności może być pływanie, kiedy na skórze nie gromadzi się pot, nie podrażnia jej także strój sportowy. Całkowicie bezpieczna będzie kąpiel w morzu, ale już na basenie (chlorowana woda) należy zachować ostrożność. Oczywiście kwestia aktywności fizycznej w przypadku AZS wygląda różnie w zależności od etapu choroby, ewentualnych zaostrzeń czy remisji. Zawsze jednak kluczowe znaczenie ma odpowiednia pielęgnacja delikatnej, swędzącej skóry atopowej.
Pielęgnacja wsparciem leczenia AZS
Pielęgnacja skóry atopowej opiera się na preparatach specjalnie do tego przeznaczonych. Pacjenci z AZS nie powinni sięgać po zwykłe kosmetyki czy środki pielęgnacyjne, z reguły zalecane są dermokosmetyki, emolienty, ponieważ podstawą pielęgnacji jest nawilżanie i natłuszczanie. Tylko w ten sposób można próbować odbudować barierę hydrolipidową, która chroni skórę, zapobiega podrażnieniu, stanom zapalnym i świądowi. Preparaty zalecane w pielęgnacji atopowej skóry u dorosłych, ale także u dzieci, to specjalne balsamy, emulsje, kremy i maści. Takie jak np. Sensiderm – maść wspierająca leczenie AZS. Jest to wyrób medyczny, który nie zawiera sterydów. Sensiderm to maść na swędzenie skóry Bepanthen, która sprawdza się w pielęgnacji skóry bardzo suchej, z egzemami, typowymi dla atopii. Jej skuteczność to zasługa lipidów LLT (lamelarnych), których struktura jest zbliżona do naturalnych lipidów międzykomórkowych w naskórku. Uzupełniają one uszkodzoną barierę, zapobiegają utracie wody, a to oznacza sprawniejsze mechanizmy obronne i możliwość regeneracji uszkodzonego naskórka.
Dlatego tak istotne jest zastosowanie odpowiednich preparatów pielęgnacyjnych. Nawilżona skóra nie jest już bezbronna, a choroba atopowa w zdecydowanie mniejszym stopniu wpływa na życiowe aktywności, również na te związane z różnymi formami zdrowego ruchu.